Franz Kafka - Dava (Kitap + Film)

Nihayet Kafka da okudum. Ama ne okumak...

Zor bir kitapmış Dava, öncelikle onu söylemem lazım. Kitabın tamamı sayfalar süren paragraflardan ve bunların içinde birbirine giren diyaloglardan oluşuyor. Kafkaesk bir kitap yani. Ne kadar zekiyim, değil mi?

Baş kahramanımız Josef K. bir sabah tutuklu olduğu haberiyle uyanır. Nedeni yok. Zaten kitap boyunca ne o ne de biz öğrenemeyeceğiz. Kitabı aslında bu tavrı çok net anlatıyor. Bir hayat yaşıyoruz. Çoğunlukla yaşadıklarımızın nedenini bilmiyoruz. Bulmaya çalışınca da başarılı olamıyoruz. Yaşıyoruz sadece, çoğunlukla.

Kitabın yorucu bir havası var, kafa karıştırıyor, bunaltıyor. Depresyona sokuyor diyeceğim ama biraz abartmış olurum diye demiyorum. Yalnız devlet işlerine mükemmel bir giydirme görevi de görmüş Dava. Bürokratik işler, birbirine karışmış ve işinizi kesinlikle sorunsuzca hallemedediğiniz devlet daireleri ve bu dairelerin çarpık yerleşim mekanları, insanı boğan atmosferleri, bunun işlenişi vs. derken çok derin bir kitap çıkmış ortaya.

Şimdi düşününce fark ediyorum ki Kafka çok erken göçmüş yahu, 41 yaşında. Yani biraz daha ömrü olsaymış kim bilir neler yapacakmış adam. Vay anasını...

İnsanın hayatta ne ile karşılaşırsa karşılaşsın zamanla her şeye alıştığı ve gündelik yaşamını ona göre devam ettirdiği gerçeği, kitabın en çarpıcı temalarından birisi bu arada bence. Düşünsenize bir an, yarın sabah kapınız çalınıyor ve iki adam tutuklusunuz diyerek hiçbir sebep göstermeden odanıza giriyor. Sonra aylar süren soruşturmalar, hiçbir bilgi elde edememeniz ve zamanla bunun hayatınızın bir parçası haline gelmesi... Nerden de aklına gelmiş böyle bir konu acaba. Büyük beyinler büyük düşünüyor gerçekten.

Kitabın çevirisini de övmeden geçmek istemem. Ahmet Cemal çevirisiyle (Can Yayınları) okudum ve çok beğendim. Kendisi de giriş bölümünde yazmış zaten ne kadar emek harcadığını, kesinlikle değmiş. Kendisine teşekkür ediyorum hepinizin huzurunda.

Kitabı okuduktan sonra baktım Orson Welles 1962'de filmini de çekmiş bu kitabın; Le procés. Durur muyum, izledim tabii hemen. Şimdi onun hakkında bir iki kelam edip gitme niyetindeyim.

Film siyah beyaz, çok şık, ışıklandırma mükemmel, müzikler dehşet, gerilim olması gerektiği yerde, bunalım her yerde. Özellikle mekanların dışındaki geniş açılı çekimler ve uzun sekanslar çok iyi. İç mekan çekimlerindeyse kafam karıştı bazen nasıl koparmadan böyle yönetilmiş oyuncular diye.

Tabii burda yönetmen Orson Welles'e hakkını vermek lazım. Kitap üzerinde hafif değişiklikler yapmış olsa da araştırdığım kadarıyla Dava üzerine en iyi yapım bu olarak gösteriliyor. Welles de en iyi filminin (filmleri arasındaki favorisinin) bu olduğunu söylemiş zaten. Ayrıca filmde 11 farklı seslendirme de yapmış Orson Welles. Hatta bunlardan birisi başrol oyuncumuz Anthony Perkins için yapılmış ve Perkins hangi cümlelerin sonradan dublajla eklendiğini anlamadığını itiraf etmiş. Zaten Orson Welles'in neredeyse her konuda yetenekli birisi olduğunu düşünürsek şaşırmadım.

Sonuç olarak kitabı okuduktan sonra bu filmi izlemek lazım bence. Okurken bazı mekanları, işleri hayal edemiyor ya da yanlış ediyor insan. Yani ben bu kitabı 2013'te okuyorum ama anlattığı tarihlerde yaşamadım. Ne kadar düzgün hayal edebilirim ki? Karakterleri belli bir şekle oturtabiliyor insan kafasında ama mekanlar her zaman tutmuyor tabii.

Böyleyken böyle... Dipnotumuzu da verelim. Yaz Okuma Etkinliği sondan bir önceki kitabımdı Dava; benden başka herkesin okuduğunu, bir tek benim eksik kaldığımı düşündüğüm kategorisinde. Güzel bir seçim yapmışım, kendimi takdir ettim. Fikir veren arkadaşlara da teşekkür ederim. Kaldı geriye Tutunamayanlar. Kitaba başlamaya cesaret edemiyorum resmen, çok saçma. Bakalım neler olacak.

Hepinize selamlar, sevgiler, saygılar... Hoşça kalın.