Grbavica

İçinde tek bir savaş sahnesinin geçmediği, buna rağmen savaş(lar)ın tarih boyunca nelere sebebiyet verdiğinin ayaklı ispatı olan sade, kendi halinde, sakin ve bir o kadar da etkili bir film Grbavica.

Türkiye'de Grbavica: Esma'nın Sırrı olarak biliniyor sanırım. 2006 yapımı, ancak izleyebildim. Aslında öyle sanıyorum ki bir Bosna filmi desem ne kadar naif ve anlamlı bir film olduğunu yeterince anlatmış olurum.

Evet, bir Bosna filmi Grbavica. İnsanoğlunun sırtındaki bir yükü anlatıyor, insanoğlunun ne kadar alçalabileceğini anlatıyor; çünkü bir savaşın sonrasını anlatıyor. Aslında bazı insanlar için hayat dediğimiz şeyin gerçekten bir mücadele olduğunu hatırlatıyor bize, rahat batan bizlere. Balkan Savaşı sonrasında bir anne ile kızının öyküsünü merkeze alıp insanlık dersi veriyor, sonunda da borçlu olduğunuz o yaşları gözlerinizden söküp alıyor.

Filmin başında ve sonunda birer sahne var, aynı şekilde çekilen fakat farklı şarkılar (belki ikincisi için ilahi demek daha doğru) ile farklı zaman dilimlerinde geçen birer sahne. O sahnelerin ilki filmin açılışı, ikincisiyse neredeyse sonu. Bu sahnelerde okunan eserler çok güzel (bu arada kapanış jeneriğinde çalan parça da çok güzel). Yalnız ikinci sahnenin boğazınıza bir yumruk oturtma riski var; çünkü orada bir yükün boşaltılması var. İsyan var orada, sitem var, çaresizlik ve acı var.

İkinci Dünya Savaşı ile ilgili yeterince film var ama Balkan Savaşı gibi mücadelelerle ilgili pek yok ya da var ama ben bilmiyorum. Olmadığını varsayarsak şunu söylemek mümkün: adeta savaşların bile kaliteye göre bir sınıflandırılması mevcut. Halbuki savaş dediğin öyle ya da böyle iğrenç bir şey. Birini allayıp pullayıp anlatınca sanki en mühimi oymuş gibi oluyor. Oysa mühim olmayanı yok. Kaldı ki hiçbirinin mühim olmaması; çünkü hiçbirinin olmaması lazım. Savaş... Savaşlar... İnsanlı tarihinin yüz karaları... İnsan olmak bu kadar zor olmamalı.

Filmin hissettirdikleriyle biraz hızlı gittim sanırım. Biraz soluklanayım. Belki içinizde bu filmi duymayan ve bu yazıyı okuyunca izlemeye karar verecek olanlar olur. O zaman çok mutlu bir insan olurum ben de, bir işe yaramış hissederim kendimi. Çünkü şu anda insanlığın tarih boyunca Bosna'ya ve Bosna gibi daha nicelerine yaptıklarından ötürü bir 'insan' olarak utanıyorum.

Not: IMDb Trivia sayfasında yazan hali bile çok manidar filmin: 'Çoğu Bosna yapımı gibi Grbavica da düşük bütçeli bir filmdir'.

Not 2: Saraybosna'da Grbavica (bu arada Grbavica bir semt adı, yukarıda bahsi geçmedi hiç) kambur kadın anlamına geliyormuş. Filmi ne güzel özetliyor. Kaynak