Gabriel García Márquez - Yüzyıllık Yalnızlık

Bu yıl okuduğum en iyi kitaplardan birisi, belki de en iyisi Yüzyıllık Yalnızlık. İçimdeki gazı boşaltmak için hemen söyleyeyim: mükemmel! Gerçek anlamda mükemmel bir kitap. Kurgusu, zamanlar arasında gidip gelişi ama aslında dümdüz anlatışı, karakterleri, birbirine benzeyen isimler, yedi sülale boyunca Buendia'lar, ilişkiler... O kadar güzel bir kitap ki kitap ilerledikçe ilk sayfaya dönüp ilk iki cümleyi okuyup zevke geliyor insan.

Abartmayı severim yeri gelince. Fakat şu anda abartmadığımı belirtmek isterim.

Yüzyıllık Yalnızlık'ı okuma serüvenimi, daha doğrusu ne kadar zamandır ha okudum ha okuyacağım diye beklettiğimi biraz anlatmak istiyorum. Öncelikle kitabı ne zaman veya kimden almştım, gerçekten hatırlamıyorum. Ama üç yıldır yanımda gezdiriyorum.

İlk olarak üçüncü sınıfın başında Ankara'da bir hafta kampa gidecekken almıştım yanıma okurum diye ama sayfalarca paragrafları görünce daha zamanı var diyerek hiç başlamadan Çanakkale'ye götürmüştüm. Orda iki evde durdu öylece Yüzyıllık Yalnızlık ve İstanbul'a taşınınca yine peşimden geldi. Ne okusam bu sefer diye her yeni kitaba başadığımda kaş göz işareti yapıyordu bana resmen. Ama zamanı var diye erteliyordum hep.

Geçen aylardan birinde Kolera Günlerinde Aşk'ı okudum mesela Marquez'den. Güzeli sona ayırma diye bir gerçek var. Hiç hoş değil aslında. Bir de nerden biliyorum yani hangisinin güzel olduğunu, değil mi? İkisini de okumamışım. Ön yargı çok ilginç bir şey. Neyse...

Geçen hafta bir kamuoyu yoklaması yaptım hangisine başlayayım diye sorarak ve dört kitap ismi verdim. Yüz kişiye sordum ve tek popüler cevap aldım, daha doğrusu tek cevap aldım: Yüzyıllık Yalnızlık. Dedim demek ki artık zamanıdır, yapacak bir şey yok.

Kitabın ilk beş on sayfasını okuyunca acayip zevk alacağımı anladım kitaptan. Okurken tat alıyor insan resmen kitaptan. Akıyor gidiyor kelimeler, okumaktan çok izlemek gibi. Çok güçlü bir kalemden çıktığı belli. Ama burda Marquez'in yanında çeviriyi yapan Seçkin Selvi'ye de şapka çıkarıyorum. Kesinlikle daha güzel çevrilemezmiş bence bu kitap. O ne güzel bir çeviridir? Sanki kitabı kendisi ilk olarak Türkçe yazmış, mükemmel!

Şimdi az biraz da kitabın içeriğinden bahsedeyim. Jose Arcadio Buendia ve yedi sülalesinin (gerçek anlamda yedi sülalesinin) hayatını okuyoruz. Jose Arcadio'lar, Amaranta'lar, Ursula'lar, Antonio'lar havada uçuşuyor. Azımsanmayacak sayıda kitabın başındaki soy ağacına bakma gereği duydum okurken. Ama tuhaf bir şekilde baktığınız anda 'ha tamam, bu oydu' diyerek her şeyiyle aklınıza geliyor karakterler. Çünkü hepsinin kendine özgü karakteristik özellikleri ve anıları var.

Kitabın anlatımı da süper. Güzel güzel okurken çok ileri veya çok geri zamanlara anlık sıçramalar olabiliyor. Mesela adamın biri ölüyor, karısından feryat figan beklerken ya da ne bileyim intikam falan beklerken şöyle bir cümle okuyabiliyorsunuz: "kendini eve kapadı ve ömrünün sonuna kadar da dışarı çıkmadı". Ve gerçekten de o karakteri neredeyse unutuyorsunuz bir süre sonra. Ama ilk okuduğunuzda afallatıyor, nasıl ya dedirtiyor.

Adından da anlaşılacağı üzere kitaptaki herkesin ortak özelliği yalnızlık. En suskunundan en eğlenenine kadar herkes aslında yalnız kitapta. İç içe geçmiş bir sürü ilişki, ana karakterler kadar güçlü yan karakterler derken cümbüşün eksik olmadığı Buendia evinde çok temel bir yalnızlık hüküm sürüyor aslında. Odanın birine kapanan, belli zaman aralıklarında kapanan iki üç kişi hatta ve sonunda bir nevi her şeyin o odada çözülüşü çok ince kurgulanmış.

Aklımda daha bir sürü şey var yazmak istediğim ama sıraya koyamıyorum. Yer yer kahkaha atabiliyor ya da sadece gülümseyebiliyorsunuz mesela. Abartılı zaman aralıkları o kadar basitmiş gibi gösteriliyor ki bazen, insan ister istemez hadi canım demekten kendini alamıyor. Yahu bir insan yağmur bitince geleceğim dedi diye dört yıl, üç ay, on bir gün yağmurun durmasını bekler mi bir yerde? :) Verilen sözün tutulmasıyla ilgili ilginç bir yaklaşım tabii, adam haklı sonuçta.

Aldım başımı gittim, toparlayayım artık. Okuyun bu kitabı, harbi diyorum okuyun. Şimdi bir bana çıksa sorsa ki Kolera Günlerinde Aşk'ı mı okuyayım, Yüzyıllık Yalnızlık'ı mı diye, Yüzyıllık Yalnızlık'ı iki kere oku derim. O kadar sevdim kitabı, anlayın artık. Üzmeyin beni, okuyun.

En son olarak iddia edemeyeceğim ama İhsan Oktay Anar bu kitaptan etkilenmiş olabilir diye düşünmek istiyorum. Onun da çok sağlam kurgu ve karakterleri var, o da beklenmedik şekilde gülümsetiyor insanı. Fena sallıyor da olabilirim şu an, hiç araştırmadım çünkü. Ama öyle olduğunu düşünmek istiyorum. Düşünüyorum, o halde öyledir. Evet.

Hoşça kalın.